Meisjes & kerstbier

De donkerste maand van het jaar werd opgelicht door zingende meisjes in witte jurken met kaarsjes op hun hoofd en de geur van bruisend kerstbier.

Foto: Claudia Gründer

13 december, Santa Lucia. Één van de vele (komt ie weer) kersttradities in Noorwegen. Ik was in Nederland dus Lucia ging mijn huisje voorbij. Toch wilde ik meer weten over dit voor mij onbekende lichtfeest dat van oorsprong een Italiaanse, katholieke viering is van de martelares Lucia van Syracuse.

Deze Lucia traditie is ontstaan in de middeleeuwen en heeft zich in de 20e eeuw naar de Scandinavische landen verspreid. Zij is de enige katholieke heilige die ook vereerd wordt door de lutheranen in Scandinavië. Het Luciafeest is een lichtfeest en heeft elementen van het oudere midwinterfeest overgenomen.

Het oudste meisje van het gezin gaat verkleed als de heilige Lucia en brengt haar ouders zoete broodjes met saffraan gekleurd (Lussekatter) op bed. In de kerken zijn speciale Luciavieringen waar Lucia met kaarsjes op haar hoofd gekleed gaat in een witte jurk met rode sjerp. Ze wordt begeleid door haar volgelingen die kaarsjes mee dragen in de hand. Ondertussen worden er speciale Lucialiedjes gezongen.

Het verhaal gaat dat de stoute kinderen slaag kregen van de duivel, de lieve kinderen kregen de heldergele saffraanbroodjes om de schaduwrijke donkere duivel te verjagen.

Kleindochter Liv (bijna 3) bakte ook broodjes thuis met haar mama. Op de barnehage (crèche) waren de oudste meisjes verkleed als Lucia, werden er liedjes gezongen en aten de ouders de Lussekatter (duivelskat) met elkaar. Tevens vreugde voor de bejaarden in tehuizen die bezoek ontvingen van de allerkleinste en zingende Lucias.

Volgens de legende beschermt een hap van het broodje je tegen kwade krachten in de vorm van de gevaarlijke duivelskat.

Kerstbier – Juleøl

Iets heel anders dan zingende engeltjes en ook duidelijk verbonden aan kerst in Noorwegen: kerstbier ofwel juleøl. (ø is eu) In alle supermarkten verkrijgbaar, of dit bier ook achter slot en grendel gaat om 18:00 weet ik niet. Niet alle bieren krijg je in de supermarkt. Voor bier met een alcoholpercentage hoger dan 4,7% moet je meer moeite doen. Dit bier is alleen te koop bij Vinmonopolet, (staatswinkels) in de grotere steden.

Het brouwen van kerstbier dateert uit de pre-christelijke tijd en het kerstbier was het belangrijkste element van de noordelijke kerstviering. In de winterzonnewende moet je kerstbier drinken om geluk en nieuwjaarsgewassen te garanderen. Het bier werd opgeofferd aan de goden Odin, Frøy en Njord. Tijdens het offer werd de inhoud van een drinkvat gedronken om de drie goden te eren. Het ritueel had magische betekenis, en de bedwelming en de daaropvolgende extase was om het contact met de goden te vergroten. Degenen die het ritueel niet volgden konden rampspoed over zichzelf, hun huizen en hun buren veroorzaken. Op dit feest werd het kerstbier getekend voor het jaar van vrede, dat wil zeggen kommen voor groei, oogst, goed jaar en vrede in de breedste zin van het woord.

Weer thuis

Gisteravond weer thuis gekomen met kaas, hagelslag en pindakaas in mijn koffer en een goed kapsel. Het was weer bijzonder fijn om ze te zien, mijn allerliefsten. Van Intratuin is het overigens niet gekomen, het was een druk maar erg gezellig programma.

Ik woon bijna 3 maanden hier en de winter duurt nog even. Tot nu toe is het (volgens Noorse begrippen) een kwakkelwinter. Sneeuw afgewisseld met regen, temperaturen die schommelen boven en onder het vriespunt en daardoor dus ijzel.

De wegen zijn goed begaanbaar maar in de ´wijk´ oppassen geblazen op de gladde straatjes. In mijn jaszak schoenijzers als standaarduitrusting.

De dagen zijn kort, het is 15:30 en het is donker, de avonden heerlijk lang. Aftellen naar de kortste dag van het jaar, 21 december, de aanloop naar lichtere tijden en stiekem hopen op een traditionele witte kerst.